Często spotykam się z opinią pacjentów, że jeśli preparat jest bez recepty to nie będzie przynosił żadnych niekorzystnych działań. Nie wchodzi w interakcje, nie można go przedawkować i jest dobry dla wszystkich.
Podobnie z ziołami – gdzie pacjenci uważają, że wywołują tylko pozytywne, prozdrowotne efekty.
Dobrym przykładem do weryfikacji takiego poglądu jest Morwa biała i jej zastosowanie w insulinooporności.
Czym jest insulinooporność?
Prawidłowy poziom glukozy w organizmie utrzymywany jest dzięki wydzielaniu insuliny przez komórki β oraz wrażliwości tkanek obwodowych na jej działanie [1]. Za pojęciem insulinooporność kryje się zaburzenie utrzymywania właściwego poziomu glukozy spowodowany spadkiem wrażliwości tkanek na działanie insuliny pomimo właściwego – lub podwyższonego jej poziomu (co staje się mechanizmem kompensacyjnym organizmu) [2].
Dlaczego insulinooprość jest groźna?
Narastającą insulinooporność uważa się obecnie za podstawowy czynnik rozwoju cukrzycy typu 2 [1].
Zauważono, że obniżenie wrażliwości na insulinę występuje aż 10 lat przed ujawnieniem się cukrzycy typu 2 (stąd jest czas na zmianę diety, stylu życia i ewentualne wprowadzenie farmakoterapii) [3].
Najczęściej w kontekście chorób pojawiających się na skutek nieleczonej insulinooporności wymienia się:
- Zespół metaboliczny
- Cukrzyca typu 2
- Choroby układu sercowo – naczyniowego
- Niealkoholowe stłuszczenie wątroby
- Obturacyjne bezdech senny
- Zespół policystycznych jajników [2]
Uważa się, że poprawa insulinowrażliwości we wczesnych etapach zaburzeń gospodarki węglowodanowej może mieć istotny wpływ zarówno na funkcjonowanie organizmu, jak i na obniżenie ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 [5].
Czym jest Morwa biała?
Morwa biała jest rośliną leczniczą skutecznie wykorzystywaną zwłaszcza w medycynie Dalekiego Wschodu w przypadku zakażeń bakteryjnych czy cukrzycy [16].
Przypisuje się jej działanie przeciwcukrzycowe, a ponadto przeciwzapalne, moczopędne i wykrztuśne [6,7].
O której części rośliny mowa?
Surowcem są liście Morwy białej (wbrew zdjęciu wyżej – było tak piękne że musiałam go użyć <3) oraz napary i odwary z niej przygotowywane.
Morwa biała a glikemia
U chorych z cukrzycą typu 2 stosowanie naparów z liści morwy białej wiąże się z istotnie niższym poposiłkowym stężeniem glukozy we krwi w porównaniu z grupą kontrolną [8].
Dowiedziono, że za ich hipoglikemizujące właściwości odpowiadają m.in. zawarte w liściach związki 1-deoksynojirimycyna (DNJ) i jego pochodne, które zmniejszają aktywność α-glukozydazy [8,9].
Wykazuje więc działanie analogiczne jak akarboza – lek przeciwcukrzycowy, który łącząc się z enzymem alfa-glukozydazą uniemożliwia jego działanie w jelitach, hamując tym samym rozpad wielocukrów do monosacharydów i upośledzając ich wchłanianie.
To z kolei zmniejsza i spowalnia wzrost stężenia glukozy we krwi, szczególnie po posiłku [10].
W badaniach na zwierzętach wykazano, że podawanie ekstraktu z liści morwy białej szczurom z cukrzycą indukowaną streptozotocyną po sześciu tygodniach eksperymentu spowodowało istotne obniżenie stężenia glukozy w odniesieniu do grupy kontrolnej. Potwierdziło także jej działanie antyoksydacyjne i antyglikacyjne [11].
Morwa biała a inuslinooproność
Analogiczne badanie wpływu ekstraktu morwy białej na indukowaną streptozocyną cukrzycę potwierdziło jego zdolność obniżania poziomu glukozy w surowicy krwi aż o 41%, zauważono jednak, że równocześnie ekstrakt ten znacząco, bo aż o 44% zwiększał poziom insuliny we krwi [12].
Do podobnych wniosków doszedł Salemi i in. w publikacji z 2016 roku. Jednoznacznie potwierdzono w niej korzystny wpływ stosowania liści Morwy białej na poprawę glikemii, parametrów wątrobowych (ALAT, ASPAT) ale równocześnie podkreślono znaczący wzrost poziomu insuliny [17].
W opozycji pozostają Jiao i wsp. oraz Yan i wsp. Według których poprawiała ona całościowo profil glikemiczny wpływając korzystnie zarówno na poziomy glukozy, jak i samej insuliny [13,14].
Skolei Kim i wsp. podjęli próbę zastosowania wodnego ekstraktu z liści morwy białej w połączeniu z korzeniem żeń-szenia i wodnym ekstraktem z liści banaba w proporcji 1:1:1, w dawce 6 g dziennie przez 6 miesięcy.
Po upływie 6 miesięcy nie zaobserwowano jednak poprawy w zakresie parametrów glikemicznych.
Co ważne autorzy badania zwrócili uwagę, że poziom glukozy na czczo nie jest właściwym wskaźnikiem poziomu insulinowrażliwości. U pacjentów stosujących mieszaninę roślinną zaobserwowano natomiast istotne obniżenie stężenia markerów stanu zapalnego takich jak ICAM-1 (cząsteczka adhezji międzykomórkowej 1), VCAM-a (cząsteczka adhezyjna komórek śródbłonka) i ox-LDL (utlenione LDL) [16].
Do meritum
Nie da się odmówić Morwie białej licznych, udowodnionych naukowo właściwości prozdrowotnych.
Chociaż publikacje dotyczące jej wpływu na poziom insuliny pozostają niejednokrotnie w sprzeczności – znakomita większość mówi jednoznacznie o znaczącym, niekorzystnym wpływie na poziom insuliny.
Stąd też zastosowanie preparatów z Morwą białą u pacjentów z insulinoopornością może przynieść znacznie więcej problemów niż korzyści.
Źródła:
- Małecki M.T, Otyłość – insulinooporność – cukrzyca typu 2, Kardiol Pol 2006; 64: 10 (supl. 6): 561–566.
- Wesołowski P., Wańkowicz Z.:Insulinoopornść metody rozpoznawania i następstwa kliniczne. Nefrologia i Dializoterapia Polska 2011 15 Numer 4.
- Napiórkowska L, Franek E., Insulinooporność a stan przedcukrzycowy, Post N Med 2017; XXX(02): 84-88
- Rekomendacje postępowania dietetycznego w cukrzycy- Stanowisko Polskiego Towarzystwa Dietetyki 2017 https://ptd.org.pl/sites/default/files/standardy_cukrzyca_2017.pdf
- Bartlett H.E., Eperjesi F. Nutritional supplementation for type 2 diabetes: a systematic review. Ophthalmic Physiol. Opt. 2008; 28: 503−523
- Wang Z, Wang J, Chan P. Treating type 2 diabetes mellitus with traditional chinese and Indian medicinal herbs. Evid Based Complement Alternat Med. 2013; 2013:343-594
- Chan EW, Lye PY, Wong SK. Phytochemistry, pharmacology, and clinical trials of Morus alba. Chin J Nat Med. 2016; 14(1): 17-30
- Banu S, Jabir NR, Manjunath NC i wsp. Reduction of post-prandial hyperglycemia by mulberry tea in type-2 diabetes patients. Saudi J Biol Sci. 2015; 22(1): 32-36
- Adisakwattana S, Ruengsamran T, Kampa P i wsp. In vitro inhibitory effects of plant-based foods and their combinations on intestinal α-glucosidase and pancreatic α-amylase. BMC Complement Altern Med. 2012; 31, 12 :110
- Sieradzki J., Akarboza- nowe spojrzenie, Diabet. Klin. 2012;1, 4: 159–164
- Naowaboot J, Pannangpetch P, Kukongviriyapan V., Antihyperglycemic, antioxidant and antiglycation activities of mulberry leaf extract in streptozotocin-induced chronic diabetic rats. Plant Foods Hum Nutr. 2009; 64(2): 116-21
- Singab AN, El-Beshbishy HA, Yonekawa M i wsp. Hypoglycemic effect of Egyptian Morus alba root bark extract: effect on diabetes and lipid peroxidation of streptozotocin-induced diabetic rats. J Ethnopharmacol 2005; 100:333-8
- Jiao Y, Wang X, Jiang X, Kong F2, Wang S, Yan C.: Antidiabetic effects of Morus alba fruit polysaccharides on high-fat diet- and streptozotocin-induced type 2 diabetes in rats, J Ethnopharmacol. 2017 Mar 6;199:119-127
- Yan, F.; Dai, G.; Zheng, X.: Mulberry anthocyanin extract ameliorates insulin resistance by regulating PI3K/AKT pathway in HepG2 cells and db/db mice. J. Nutr. Biochem. 2016, 36, 68–80
- Wilson RD, Islam MS. Effects of white mulberry (Morus alba) leaf tea investigated in a type 2 diabetes model of rats. Acta Pol Pharm. 2015; 72(1): 153-60
- Kim H.J., Yoon K.H., Kang M.J. i wsp. A six-month supplementation of mulberry, korean red ginseng, and banaba decreases biomarkers of systemic lowgrade inflammation in subjects with impaired glucose tolerance and type 2 diabetes, Hindawi Publishing Corporation Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine Volume 2012, Article ID 735191, 8 pages
- Jeszka M., Kobus J., Flaczyk E.: Określenie potencjału antyoksydacyjnego ekstraktów z liści morwy białej. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLII, 2009, 3, str. 885 – 889.
- Salemi Z, Barzin Tond S, Fallah S, Shojaii A, Seifi M.: The effect of Morus alba leaves extract and powder on resistin levels and liver transaminase enzymes activities in diabetes. Cell Mol Biol (Noisy-le-grand). 2016 May 30;62(6):112-8.
Mam insulinoporność i biorę od 3 miesięcy morwę bialą. Najpierw jako napar, teraz w tabletkach. Spadła mi waga, mam szczuplejszą sylwetkę oraz lepiej się czuję niż po metforminie ? Czy to powód do obaw ? Nie sądzę. Czy może mi zaszkodzić długotrwałe stosowanie tego zioła?
Ważna jest czujność. Reakcje pacjentów na morwę bywają bardzo różne – nie raz i nie dwa wracał do mnie Pacjent ze skrajnie złym samopoczuciem po zastosowaniu morwy. A i mechanizm działania może sugerować że stosowanie jej w przypadku IO jest wątpliwe. Ale tak jak napisałam – nie ma jasnych wskazań i przeciwwskazań. Jeśli czujesz się dobrze należy się cieszyć – ale nie rezygnować z regularnych badań żeby mieć pewność, że działa jak należy 😉 Serdecznie pozdrawiam! 🙂